Anestezi, cerrahi veya cerrahi olmayan bir operasyon esnasında hastanın ağrı duymasını engellemek adına bölgesel veya genel olarak uygulanan ilaçlardır.
Diş hekimliğinde anestezi birden farklı metotla uygulanabilmektedir. Güvenli ve efektif olması adına kişiye özel olarak kullanılan bu metotlar, tek başına olduğu gibi birlikte de tatbik edilebilmektedir.
Bir operasyonda uygulanacak anestezi belirlenirken hastanın yaşı, genel sağlık durumu, prosedürün süresi ve kişinin medikal geçmişi gibi faktörler mutlaka göz önünde bulundurulur.
Her bir anestezik, değişik etkiye sahiptir. Spesifik bir bölgeye, doğrudan uygulanan bir uyuşturucu ilacın etkisi kısa sürebilirken daha kapsamlı bir cerrahi prosedür içeren ameliyatlarda bu süreler uzar.
Dişçilikte yaygın olarak yer alan 3 ayrı anestezi türü bulunmaktadır:
1) Genel Anestezi: Hastanın ameliyat esnasında bilinci tamamen kapalı biçimde, uyku halinde olmasını sağlar. Çoğunlukla gömülü durumdaki yirmilik dişlerin çıkarılması, diş implantları uygulamaları ve benzer büyük ölçekli oral cerrahiler söz konusu olduğunda tercih edilir. Bunun yanında, işlemden ötürü aşırı bir korku veya endişe hisseden kişilere, kendi istekleri doğrultusunda da uygulanabilir.
Genel anestezi alan hastalara operasyon sonrasında eşlik edecek bir refakatçi olması önemlidir. Ameliyat bitiminde herhangi bir ağrı hissedilmez ancak kaslar bir süre daha uyuşuk durumda kalacağından hastanın kendisine gelmesi zaman alır. İlacın dozu prosedürün içeriğine bağlıdır.
2) Lokal Anestezi: Hemen hemen her insanın, özellikle ağız ve diş sağlığını ihmal edenlerin, yaşamları boyunca bir kez maruz kaldığı bir anestezi türüdür. Belirli bir bölgeye uygulanır. Diş çürüklerinin tedavisinde sık karşılaşılır. Çürümüş bir dişin etrafındaki diş etlerine doğrudan enjekte edilir.
Lokal anestezi sırasında hastanın bilinci açık kalır ve yalnızca bir süreliğine ağrı duyması engellenir. Diş hekiminin kullandığı alet ve cihazların baskısı dışında bir şey hissedilmez. Güvenli ve yan etki seviyesi düşük olan bir anestezi türüdür. Genellikle çok çabuk etki eder ve etkileri 1 saat kadar sürer.
3) Sedasyon: Hastanın hiçbir refleksini engellemeden, kontrollü bir biçimde uyutma halidir. Çoğunlukla dişçi korkusu olan kişilere uygulanır. Yüzeysel, orta derecede ve derin olmak üzere 3 farklı hali vardır. Hasta ya tamamen bilinçli olur, ya yarı bilinçli olur ya da neredeyse bilinci kapalı bir halde olur. Oral yolla, maskeyle veya intravenöz (damar yoluyla) şekilde tatbik edilir.
Her anestezi türünün farklı etki ve sonuçları söz konusudur. Genel anestezi, tüm bu uyuşturucu ilaçların arasında biraz daha risklidir. Hastanın sağlık durumu ve medikal geçmişi de yan etki ve riskler üzerinde belirleyici rol oynar.
Anestezilerin ve sedasyonun bilinen bazı yan etkileri şunlardır: